آب کلروفیل؛ یک محصول کلاهبرداری دیگر در حوزه سلامتی؟

شاید نام آب کلروفیل یا کلروفیل مایع را در اینستاگرام، تلگرام، تیک تاک یا سایر پلتفرم‌های اجتماعی شنیده باشید.. البته شبکه‌های اجتماعی جایی نیست که انتظار شنیدن حقایق را داشته باشید. اگر سر کلاس زیست‌شناسی مشغول کارهای خلاف شئون نبوده باشید، احتمالاً به یاد دارید که کلروفیل همان ماده‌ای است که به گیاهان رنگ سبز می‌دهد و در فتوسنتز آنها نقش مسقیم دارد، اما این رنگدانه سبز که به تولید غذا در گیاهان کمک می‌کند، چه ربطی به سلامت انسان دارد؟

بنا بر ادعای افراد فعال در حوزه سلامت، مکمل‌های کلروفیل مایع معجزه‌ای برای هر مرضی از آکنه گرفته تا بوی بد بدن هستند. در حالیکه برخی از این ادعاها تاحدودی قابل‌باورند، برخی نیز  اغواکننده‌تر از آن هستند که بتوان باورشان کرد. تشخیص اینکه کدام یک درست و کدام نادرست است برای مخاطب عادی به شدت می‌تواند سخت باشد. به همین دلیل، ما از دو متخصص تغذیه مورد تایید در مورد ادعاهای مطرح شده درباره آب کلروفیل نظرخواهی کردیم. برای دانستن همه آنچه در مورد آب کلروفیل لازم است بدانید، از مزایای احتمالی تا ارزش امتحان کردن این محصول، ادامه مطلب را بخوانید.

آب کلروفیل یا کلروفیل مایع چیست؟

کلروفیل ترکیبی طبیعی است که به گیاهان رنگ سبز می‌دهد و نقش محوری در فرایند فتوسنتز (یعنی تبدیل آب و دی اکسید کربن باکمک نور خورشید به مواد مغذی) در گیاهان دارد. تمام گیاهان سبز مانند کلم بروکلی، ریحان، اسفناج و جعفری، حاوی کلروفیل هستند. متخصص تغذیه تانیا مزهر می‌گوید:

کلروفیل مایع، که از نظر فنی به آن کلروفیلین می‌گویند، در واقع ماده‌ای ساخته شده توسط بشر است که از طریق غلیظ‌سازی عصاره ماده گیاهی به دست می‌آید.

بنابه گفته مزهر، مصرف کلروفیل به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی و مزایای کلی آن برای سلامتی محبوب است و بسیاری از آن به عنوان مکمل یا جایگزینی برای خوردن مستقیم سبزیجات استفاده می‌کنند. با این حال، کلروفیل مایع_که به لطف تیک تاک و سایر شبکه‌های اجتماعی به شهرت رسیده است_کلروفیل خالص نیست. مادلین لاروش، متخصص تغذیه می‌گوید:

آنچه در آن بطری کوچک می‌بینید “مخلوطی نیمه مصنوعی از نمک‌های مس و سدیم مشتق از کلروفیل” است. این ترکیب نوعی ماده نیمه مصنوعی محلول در آب است که از کلروفیل مشتق شده اما به جای منیزیم به مس متصل شده است  تا جذب آن را آسان‌تر شود. با این حال، هیچ نوع شواهد عینی وجود ندارد که نشان دهد ما اساسا نیاز به چنین بهبودی در جذب کلروفیل در مقایسه با روش سنتی (یعنی از طریق مصرف مستقیم سبزجات) داشته باشیم.

مزایای آب کلروفیل

هر کسی که این روزها در فضاهای اجتماعی زمان خود را گذرانده باشد، الان می‌داند ادعاهای بسیاری در مورد مزایای کلروفیل مایع وجود دارد. در حالی که برخی از آنها مبتنی بر شواهد هستند، با این حال، همه آنها هم پشتوانه علم پشتیبانی ندارند.

برخی از ادعاهای جنجالی در مورد کلروفیل مایع عبارتند از: رفع آکنه و بوی بدن، پیشگیری از سرطان، “پاکسازی” خون، کاهش وزن و بسیاری موارد دیگر. بسیاری از این ادعاها در بهترین حالت ضعیف (با نتایج متناقض و احتمال وجود ارتباط اما بدون یک مدرک مستدل) هستند.

با این حال مصرف آب کلروفیل هنوز چند مزیت احتمالی دارد:

مبارزه با التهاب؟

یک مطالعه در سال ۲۰۱۲ که به بررسی فعالیت‌های ضدالتهابی کلروفیل پرداخته است، نتیجه گرفت که کلروفیل و محصولات آن عوامل ضدالتهاب ارزشمندی هستند که ممکن است در درمان التهاب و بیماری‌های مرتبط کمک کنند. در ادامه مطالعات بیشتری نشان داده‌اند که کلروفیل مایع، زمانی که به‌صورت موضعی یا بلع مصرف شود، ممکن است به کاهش التهاب زخم یا آکنه کمک کند. آزمایش‌های بالینی محدودی بهبود آکنه را بدون عوارض جانبی قابل‌توجه نشان داده‌اند، اما بسیاری از این مطالعات تنها روی موش‌ها انجام شده‌اند و نیاز به تحقیقات انسانی بیشتری وجود دارد.

خواص آنتی اکسیدانی؟

مزهر می‌گوید:

ادعاهای خواص آنتی‌اکسیدانی این محصول مبنی بر اینکه کلروفیل به مبارزه با رادیکال‌های آزاد و محافظت از بدن در برابر استرس اکسیداتیو کمک می‌کند، شفا‌فترین تحقیقاتی هستند که هم در مطالعات حیوانی و انسانی انجام شده است.

مطالعات نشان داده‌اند که کلروفیل و مشتقات آن به عنوان آنتی‌اکسیدان‌ها عمل می‌کنند، مولکول‌هایی که در بدن با رادیکال‌های آزاد مبارزه می‌کنند و بنابراین به جلوگیری از آسیب پوست و سلول و همچنین خطرات سلامتی بالقوه‌ ناشی از این رادیکال‌های آزاد (مانند سرطان) کمک می‌کنند. در حالی که این مطالعات در مورد موش‌ها و کرم‌ها امیدوارکننده بوده‌اند، با این حال هنوز مطالعات بیشتری لازم است تا نشان دهد که این اثرات برای ارائه مزایای مشابه در انسان‌ها کافی هستند.

کمک به دفع طبیعی سموم؟

مطالعات همچنین شواهدی مبنی بر موثر بودن کلروفیل در فرایند دفع طبیعی سموم بدن ما، به ویژه در کاهش آفلاتوکسین‌ها (موجود در مواد کپک زده) و فلزات سنگین نشان داده است. مزهر توضیح می‌دهد:

جالب است که ساختار کلروفیل در گیاهان بسیار شبیه به هموگلوبین -ساختار پروتئینی گلبول‌های قرمز خون- در انسان است و ادعا می‌شود این ماده از کیفیت گلبول‌های قرمز خون و در نتیجه گردش انرژی و اکسیژن در بدن حمایت می‌کند.

با این حال، مطالعات بیشتری لازم است تا واقعاً بتوان گفت آیا کلروفیل این اثرات را دارد یا خیر، و محققان دخیل در این تحقیقات تأکید می‌کنند که این مزایای بالقوه در بهترین حالت نظری هستند.

خواص ضدپیری؟

اگرچه این ادعا مبهم است ولی برخی شواهد وجود دارد که کلروفیل می‌تواند به جوانسازی پوست کمک کند. لاروش می‌گوید:

وقتی صحبت از متابولیسم پوست می‌شود، مهم‌ترین ویتامین‌هایی که در این فرایند نقش ایفا می‌کنند، ویتامین‌های C، E، A و D هستند. کلروفیل منبع عالی ویتامین‌های A، C و E است که به ترمیم و تجدید حیات سلولی پوست سالم و درخشان کمک می‌کند.

علاوه بر این، در یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ تعداد ۱۰ شرکت‌کننده ژل کلروفیلین را به مدت هشت هفته روی پوست آسیب‌دیده از نور آفتاب اعمال کردند و نتایج قابل توجهی گزارش کردند. اگرچه مقیاس این مطالعه کوچک بود، اما هیچگونه عوارض جانبی دیده نشد که مانع از امتحان کردن این روش در آینده شود.

عوارض کلروفیل مایع

کلروفیل مایع یا آب کلروفیل به‌طور کلی برای مصرف ایمن است و آستانه مجازی برای مصرف آن تعیین نشده است. با این حال، خانم‌ها در دوران بارداری یا شیردهی بهتر است از مصرف آن اجتناب کنند، زیرا تحقیقات محدودی در مورد ایمنی آن برای این گروه‌های جمعیتی وجود دارد. لاروش می‌گوید افرادی که متوترکسات – دارویی برای درمان پسوریازیس، سرطان و آرتریت روماتوئید – مصرف می‌کنند نیز باید از کلروفیل مایع اجتناب کنند، همچنین هر کسی که مکمل ویتامینی حاوی مس مصرف می‌کند. کلروفیل مایع دارای مس بیشتر از مقدار توصیه شده روزانه است، بنابراین مصرف بیش از حد آن بالقوه می‌تواند منجربه مسمومیت شود.

مصرف منظم آب کلروفیل می‌تواند منجر به افزایش حساسیت به نور خورشید شود، بنابراین مطمئن شوید در صورت انتخاب آن برای رژیم خود، از یک کرم ضدآفتاب مناسب استفاده کنید. به همین دلیل، مزهر می‌گوید:

اگر داروهای خاصی مصرف می‌کنید که حساسیت به نور را افزایش می‌دهند، مانند داروهای آکنه، بد نیست از کلروفیل مایع اجتناب کنید یا مصرف آن را به حداقل برسانید.

مزهر همچنین هشدار می‌دهد که خطر دیگر مکمل کلروفیل تجربه اثرات جانبی گوارشی مانند تهوع، استفراغ یا اسهال است. او می‌گوید: «بر اساس تجربه من، مراجعان گاهی اثرات نامطلوب گوارشی و افزایش غیرطبیعی آنزیم‌های کبدی را در هنگام استفاده همزمان از مکمل‌های مستقل را گزارش کرده‌اند.» او می‌گوید: «همیشه بهتر است برای سفارشی‌سازی یک برنامه مکمل بر اساس سابقه پزشکی و اهداف سلامتی خود با متخصصان مراقبت‌های سلامتی مشورت کنید.»

بالاخره آیا مصرف آب کلروفیل برای من فایده دارد؟

بااینکه در مورد نوشیدن آب کلروفیل ادعاهای زیادی مبنی بر مزایای بالقوه وجود دارد، اکثر این تحقیقات محدود است و قطعاً نمی‌تواند جایگزین یک رژیم غذایی و سبک زندگی سالم شود. مزهر به ما می‌گوید:

این محصول به آبرسانی عمومی بدن، وعده‌های غذایی غنی از مواد مغذی و سبک زندگی فعال و سالم شما کمک کند و از این رو ممکن است برای شما تا حدی خوب باشد. اما انتظار نداشته باشید که غذاهای فوق‌فرآوری‌شده بخورید، الکل مصرف کنید و تا دیر وقت بیدار بمانید با این امید که آب کلروفیل درمانی برای عوارض آنها باشد.

مزهر توصیه می‌کند ابتدا کلروفیل را از طریق مواد غذایی به دست آورید، با افزودن سبزیجات سبز مانند تره، جعفری و اسفناج، که به طور طبیعی حاوی کلروفیل بالایی هستند و مزایای اضافی فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی را به همراه دارند که همه برای بهینه‌سازی هضم و جذب با یکدیگر تعامل دارند. این اثرات مثبتی بر سلامت کلی شما خواهد داشت.

مکمل‌های کلروفیل در مقابل پودرهای سبز

اگرچه مکمل‌های کلروفیل به مکمل‌های پودر سبز دیگر مانند کلرلا یا اسپیرولینا شباهت دارند، ولی منابع تولید و مزایای حاصله از آنها متفاوت است. بسیاری از پودرهای سبز ترکیبی از میوه‌ها و سبزیجات خشک شده و آسیاب شده هستند که مجموعه‌ای از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی را فراهم می‌کنند.

مزهر توضیح می‌دهد:

کلرلا اختصاصاً نوعی جلبک سبز موجود در آب شیرین است، در حالی که اسپیرولینا نوعی جلبک با رنگ آبی مایل به سبز است که در آبهای شور رشد می‌کند – هر دو حاوی مقدار زیادی کلروفیل هستند که مشابه سایر سبزیجات، مزایای خوبی برای سلامتی ایجاد می‌کنند. کلرلا همچنین به دلیل محتویات بالای پروتئینی و ویتامین‌هایش (از جمله B12) شناخته می‌شود. اسپیرولینا نیز منبع خوبی از پروتئین، اسیدهای چرب ضروری و فیکوسیانین است. فیکوسیانین یک رنگدانه منحصربه‌فرد است که خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی دارد و هم‌اکنون پتانسیل اثرات ضدسرطانی آن در دست بررسی است.

به‌طور کلی، همه این مواد و اشکال گیاهی می‌توانند به دلایل متفاوتی مفید باشند. مزهر به ما می‌گوید: «بهترین رویکرد، اطمینان از افزایش تنوع در رژیم غذایی است و یکی از راه‌های انجام آن، خوردن انواع سبزیجات و دریافت مکمل‌‌های دلخواه است.» مزهر توصیه می‌کند حتماً مواد تشکیل دهنده هر مکملی را که امتحان می‌کنید، بررسی کنید و اطمینان حاصل کنید از یک برند معتبر تهیه شده است. علاوه بر این، مزهر یادآوری می‌کند که این‌ مکمل‌ها قرار است یک رژیم غذایی سالم و سبک زندگی را تکمیل کنند، نه آنکه جایگزین آن شوند.

کلام آخر

اگرچه مصرف آب کلروفیل (جز هدر رفتن پول عزیزتان) مضرات به‌خصوصی ندارد؛ اما اگر رژیم غذایی متعادلی داشته باشید، احتمالاً مصرف آن هم مزیت مازادی برایتان در پی نخواهد داشت. لاروش می‌گوید:

تنها افرادی که از مکمل مایع کلروفیل سود خواهند برد، کسانی هستند که نمی‌توانند سبزیجات – به ویژه سبزیجات با برگ سبز – مصرف کنند. من به کسی که از قبل رژیم غذایی متعادل و مناسبی دارد، توصیه به مصرف آب کلروفیل نمی‌کنم.